THOLEN (stad)

Tholen is een stad op het eiland Tholen, in de gemeente Tholen, in het oosten van de Nederlandse provincie Zeeland. Het is gelegen aan de westkant van het Schelde-Rijnkanaal, dat de grens vormt met de provincie Noord-Brabant.

Tholen was een zelfstandige gemeente tot 1971 en telde 7597 inwoners op 1 januari 2011. De plaats ontstond in de 13e eeuw bij een tol aan de Eendracht en verwierf in 1366 stadsrechten. De stad heet Tholen omdat er tol geheven kon worden.

BEZIENSWAARDIGHEDEN

Tholen heeft een historische stadskern, die nog steeds grotendeels omringd is door wallen en vesten. De stadskern wordt daarnaast gedeeltelijk begrensd door een haven. Het gebied binnen de vesten is sinds 1991beschermd stadsgezicht en is daarmee een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Zeeland. Verder telt de stad tientallen rijksmonumenten.

Het stadsbeeld wordt gedomineerd door de Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk, een kruisbasiliek in de Brabants-gotische stijl, mogelijk ontworpen door Everaert Spoorwater, een Brusselse bouwmeester die in deNederlanden vaak betrokken was bij de bouw van kerken in deze stijl. De bouw van de kerk is in circa 1404 gestart. Op de plaats van het huidige middenschip kende de kerk een voorganger van onbekende bouwdatum die rond 1360 gesloopt is. De toren is 49 meter hoog en het grondvlak is een zuiver vierkant van 8,50 meter. De straalkapellen van het koor zijn nooit afgebouwd, wel zijn de fundamenten gelegd en is bij het noordkoor aan de buitenkant een muuraanzet zichtbaar. Opvallend detail: de buitenzuilen van de koorkerk zijn dus ooit gebouwd als binnenzuilen.

Een ander opvallend gebouw is het voormalige stadhuis van Tholen uit de 15e eeuw, dat ontworpen is door leden van de beroemde architectenfamilie Keldermans. In dit stadhuis hangt het oudste carillonklokje vanNederland, eveneens uit de 15e eeuw. Het stadsbeeld wordt verder bepaald door twee molens binnen de stadskern, De Hoop, die op een van de wallen is gebouwd en molen De Verwachting die in 2009 volledig is gerestaureerd. Een ander historisch gebouw is de herbouwde Gasthuiskapel. Aan de Markt staat de rooms-katholieke Hemelvaartkerk uit het begin van de 20e eeuw.

Aan de noordkant van de bebouwde kom ligt over het Schelde-Rijnkanaal de Tholense brug, een witte boogbrug. Over deze brug ligt de provinciale weg N286. Deze weg is de belangrijkste ontsluiting van het eiland Tholen.

Ten zuiden van de brug ligt de haven van Tholen, in een bocht van de voormalige kreek de Eendracht. Deze bocht is, bij het graven van het Schelde-Rijnkanaal in de jaren 70, aan de noordelijke kant afgedamd. In 2005 is hier de opvallende wijk Waterfront voltooid, met villa's en appartementen direct aan het water. Ter hoogte van de oude stadskern ligt de jachthaven met een historische scheepswerf. Aan de zuidkant van de haven, bij de aansluiting met het Schelde-Rijnkanaal, is een vluchthaven voor de binnenvaart over dit kanaal.

Tussen de jachthaven en het centrum liggen nog enkele restanten van voormalige oesterputten. De oesterteelt verdween echter uit Tholen bij de voltooiing van de Oesterdam, toen het zoute water in de voormalige Eendracht zoet werd. Bij de voltooiing van de Oesterdam verloor de haven van Tholen ook haar functie als vissershaven, hoewel er nog steeds een aantal vissersschepen liggen gemeerd. Bij de Bergsediepsluis in de Oesterdam is een buitenhaven voor vissersschepen.

UITBREIDINGEN

Tholen wordt op kleine schaal steeds meer uitgebreid met nieuwe woonwijken en industrieterreinen. Behalve de eerder genoemde voltooiing van de wijk Waterfront is de wijk "Stadzicht" ook voltooid. Ook het industrieterrein Welgelegen wordt steeds meer uitgebreid. In 2012 is besloten een oud stukje industrieterrein plat te leggen en er een nieuwe wijk te bouwen. Deze wijk heeft de naam "Vestetuin" gekregen, omdat er een stuk oude gracht (Veste) wordt teruggezet. Begin 2014 is het nieuwe tankstation geopend. Eind 2014 werd de bouw van het complex De Vestehof afgerond. Dit grote gebouw bevat twee supermarkten, een bloemist en de Vershof. De vershof bevat een slager, een bakker, een visboer en een groentewinkel. Boven de winkels zijn huurappartementen. Ook zijn er vijf van de koophuizen gebouwd en inmiddels verkocht. Verder zullen aan de zijkant van het grote parkeerterrein nog een aantal winkeltjes en de rest van de koophuizen worden gebouwd. Aan de Thoolse haven wordt de nieuwbouwwijk Waterfront uitgebreid met tientallen huizen en appartementen. De wijk Waterfront zal hiermee voltooid zijn.

Opvallend in de wijk Stadszicht is de nieuwbouw van de Rehobothkerk van de Gereformeerde Gemeente, voltooid in 2003. In deze kerk is een gereconstrueerd historisch Van Oeckelenorgel uit Groningen aanwezig. Alhoewel voornoemd orgel historiserend is vormgegeven is het enige echt historische orgel het Van Dam-orgel (1832) in de Grote Kerk (heeft monumentenstatus). De kerk heeft 993 zitplaatsen.

SCHOLEN

Sinds de middelbare school Westerpoort dat gevestigd was in Tholen is opgegaan in het Steenspil in Halsteren, staat dat gebouw zo goed als vrij. De gemeente Tholen heeft dit nog vrij nieuwe gebouw gekocht voor de lage prijs van 2,8 miljoen euro. Het plan is dat de 4 basisscholen hier tot een brede school samen komen, maar met hun eigen identiteit. De Bibliotheek die hier al gevestigd was blijft. Ook wil de gemeente plaats bieden voor de GGD, een kinderdagverblijf, de peuterspeelzalen, en de buitenschoolse opvang. Het is nog niet bekend wanneer dit project zal zijn afgerond.

TOERISME EN OMGEVING

De omgeving van Tholen is een polderlandschap met vele dijken. Er worden onder andere aardappelen, mais en graan verbouwd. De omgeving van Tholen staat ook bekend om de teelt van snijbloemen.

Toeristen kunnen het historische stadscentrum bezichtigen en de Oosterschelde en het Zoommeer bezoeken. Aan de Oesterdam ligt het recreatieterrein 'de Speelmansplaten' vanwaar onder andere verschillende watersporten kunnen worden beoefend. Ook de duiksport wordt bij de Oesterdam regelmatig bedreven. De Oosterschelde en het Zoommeer zijn zeer vogelrijk. Ook het historische centrum en de bossige, heuvelachtige omgeving van Bergen op Zoom zijn toeristische bestemmingen in de omgeving van Tholen.

WAPEN EN VLAG

Het wapen van Tholen is van goud en gevierendeeld in twee rode en twee zwarte leeuwen. De schildvoet is van goud en beladen met een zwarte kogge, waarvan de mast over het wapen doorloopt tot tussen de leeuwen. Het schild is gedekt door een goudenmarkiezenkroon met vijf fleurons. Het werd als gemeentewapen bevestigd op 31 juli 1817 en na de gemeentelijke herindeling van 1971 in aangepaste vorm overgenomen door de nieuwe gemeente Tholen.

De vlag bestaat uit een horizontale gele baan, de kleur van het wapenschild, met aan beide zijden een baan van rood, wit en blauw. De vlag, die in de 17e eeuw al bekend was, werd op 4 september 1962 door de gemeenteraad vastgesteld als gemeentevlag. Na de herindeling van 1971 werd het de vlag van de nieuwe gemeente Tholen.

VERENIGINGEN

Verenigingen in Tholen zijn onder meer:

• Voetbalvereniging Tholense Boys
• Waterscouting Heenetrecht
• Volleybalvereniging AVC'87
• Muziekvereniging KMV Concordia Tholen
• Badmintonvereniging BC Batho
• Tennisvereniging 'Eegedima'
• Basketbalvereniging The Clams